Grounded theory eenvoudig uitgelegd (2025): Stap-voor-stap handleiding met voorbeelden

Zuletzt aktualisiert: 09.01.2025

De grounded theory benadering is een van de belangrijkste analysemethoden in kwalitatief sociaal onderzoek en biedt een gestructureerd kader voor systematische data-analyse.

Leer in deze onderzoeksgids hoe u de geaarde theoriemethode snel en gemakkelijk kunt starten en implementeren - ondersteund door de analysesoftware MAXQDA.

Met MAXQDA kunt u:

• Organiseer en analyseer uw gegevens systematisch
• Ontwikkel codes en categorieën
• Ontwikkel codes en categorieën
• Visualiseer theoretische verbindingen levendig
• Documenteer en publiceer uw resultaten

Integratie van kunstmatige intelligentie kan zinvol worden verrijkt - met behulp van AI Assist, de AI-tool van MAXQDA.

Wat is de gegroonde theorie?

Grounded Theory is een onderzoeksaanpak voor de systematische ontwikkeling van een objectgerelateerde theorie, die verankerd is in de verzamelde gegevens ("geaard"). In tegenstelling tot hypothesetestmethoden, begint de geaarde theoriemethode niet met een vooraf geformuleerde theorie, maar ontwikkelt theoretische concepten inductief uit het datamateriaal.

De principes van Grounded Theory zijn in 1967 geformuleerd door sociologen Barney Glaser en Anselm Strauss in hun boek The Discovery of Grounded Theory.Ze presenteerden voor het eerst een systematische benadering van theorieontwikkeling rechtstreeks uit gegevens. Uit deze oorspronkelijke benadering hebben zich in de loop van de tijd verschillende varianten ontwikkeld: de klassieke benadering van Glaser (1978), de pragmatische ontwikkeling van Strauss & Corbin (1990), de constructivistische benadering van Charmaz (2006) en de postmoderne situationele analyse van Clarke (2005). Ondanks verschillende basisaannames delen alle benaderingen het centrale principe van op gegevens gebaseerde theorieontwikkeling.

Een bijzonder kenmerk van de geaarde theoriebenadering ligt in het iteratief-cyclische onderzoeksproces: gegevensverzameling, analyse en theorievorming vinden vaak niet lineair achter elkaar plaats, maar in een continue verandering. Dit proces wordt gecontroleerd door de

"theoretische steekproef" - de gerichte selectie van verdere gegevens op basis van de resulterende theoretische concepten.

Vereenvoudigd proces van een gefundeerde theoriestudie

„All is data "- dit bekende leidende principe van Barney Glaser maakt duidelijk dat verschillende soorten data in de analyse kunnen worden opgenomen: interviews, observatieprotocollen, documenten, foto's, audio- en videomateriaal. MAXQDA ondersteunt u bij de integratie en systematische analyse van al deze gegevenstypen.

De geaarde theorie-analyse met MAXQDA

De gefundeerde theoriebenadering wordt gekenmerkt door zijn methodologische flexibiliteit - er zijn geen rigide regels of strikt voorgeschreven analysestappen. Desalniettemin kan het onderzoeksproces worden onderverdeeld in karakteristieke werkstappen:

1. Open, initiële codering
2. Geavanceerde codering
3. Visualisatie van de theorie
4. Theoretische integratie en transcriptie

Deze werkstappen bouwen op elkaar voort, maar worden niet lineair uitgevoerd. Onderzoekers bewegen zich eerder cyclisch tussen fasen, keren terug naar eerdere stappen en verfijnen hun analyse voortdurend. Deze openheid en flexibiliteit van de aanpak kunnen een uitdaging zijn. MAXQDA helpt u om het onderzoeksproces duidelijkheid en oriëntatie te geven met zijn gestructureerde maar aanpasbare analysetools!

MAXQDA helpt u bij het systematisch vinden, vergelijken en coderen van relevante gegevenssegmenten. Met MAXQDA kunt u uw analytische gedachten vastleggen in memo's en de huidige staat van uw theorie visualiseren en ontwikkelen. Hierdoor kunt u zich concentreren op het essentiële: de geleidelijke ontwikkeling van uw theoretische concepten.

Als je nog geen MAXQDA-licentie hebt, download dan de gratis proefperiode van 14 dagen om te beginnen:

Download gratis proefversie

Stap 1 van de geaarde theorieanalyse met MAXQDA: open, initiële codering

Codering is de eerste en belangrijkste stap tussen gegevensverzameling en de ontwikkeling van een geldige theorie uit de gegevens. Bij het coderen worden codes toegewezen aan afzonderlijke tekstsecties, waarbij een code meer is dan alleen een beschrijvend label - het is een analytisch hulpmiddel dat conceptuele abstractie van de gegevens mogelijk maakt. Zoals Charmaz (2014) opmerkt: 'Codering betekent datasegmenten worden gelabeld met een label dat tegelijkertijd categoriseert, samenvat en uitlegt. “

In de eerste fase, die Strauss en Corbin (1990, 1996) "open codering“ " noemen en Charmaz (2006, 2014) "initiële codering" noemt, werken onderzoekers zeer intensief en nauw samen met de gegevens. Dit gebeurt vaak regel voor regel en er worden talloze codes ontwikkeld. Deze fase legt de basis voor een gedifferentieerde analyse waarin de codes worden geabstraheerd, georganiseerd en gerelateerd.

In MAXQDA kunt u eenvoudigcoderen: u markeert een sectie in het gegevensmateriaal en sleept deze met de muis op een bestaande code - of maakt direct een nieuwe code aan, die vervolgens ook onmiddellijk wordt toegewezen. MAXQDA heeft echter nog veel meer opties beschikbaar om de initiële open codering te vergemakkelijken:

De open coderingsmodus "

U kunt bijvoorbeeld de Open-coderingsmodus voor een tekst inschakelen. Zodra u een tekstgedeelte markeert en de muisknop loslaat, wordt er direct een venster geopend waarin u een naam voor de code kunt invoeren - en indien nodig ook analytische gedachten en belangrijke inzichten aan de code en codering toevoegen:

De "Open Coding" -modus vereenvoudigt het proces van initiële codering in Grounded Theory

Wanneer u een nieuwe codenaam invoert, vermeldt MAXQDA codes met dezelfde naam. Houd uw codes bij, vermijd meerdere keren identieke codes te maken en voeg indien nodig eenvoudig vergelijkbare codes samen.

Tip: ontvang automatisch suggesties voor nieuwe codes (met AI-ondersteuning)

MAXQDA kan zelfs automatisch code-suggesties genereren voor een zin of tekstsectie. Als u de add-onAI Assist gebruikt, kunt u een tekstgedeelte markeren en vervolgens AI Assist> starten. > Stel nieuwe code voor tekstselectie voor in het rechtsklikmenu. MAXQDA presenteert vervolgens tal van suggesties voor geschikte codes, waaronder een korte uitleg.

Voor een geaarde theorieanalyse is het derde gebied met de interpretatieve codes bijzonder interessant:

Code-suggesties automatisch gegenereerd door MAXQDA

In-vivo-Codering

In open, initiële codering volgens de Grounded Theory-methode, wordt ook de zogenaamde "in vivo codering" gebruikt: analytisch interessante woorden of zinnen uit het gegevensmateriaal worden als codenamen aangenomen. Zo blijft de nabijheid van het datamateriaal behouden. Als u op het Encode in vivo-pictogram in MAXQDA klikt, wordt er bovenaan het codesysteem een nieuwe code gemaakt, wordt de momenteel gemarkeerde tekst aangenomen als een codenaam en wordt de gemarkeerde tekst rechtstreeks gecodeerd met de nieuwe code.

In-vivo-codering: een woord of zin uit de tekst wordt rechtstreeks als code genomen

kleurcodering

Werk je graag met tekstmarkeringen? Net als hoe u plaatsen in een boek kunt markeren, kunnen MAXQDA-tekstplaatsen ook worden gemarkeerd met zogenaamde kleurcodes. De tekstpassages worden op dezelfde manier gecodeerd bij het markeren met kleur, zodat de tekstpassages later gemakkelijk te vinden en samen te stellen zijn.

Met de kleurcodes kun je tekstplaatsen markeren zoals met een markeerstift

Stap 2 van de geaarde theorieanalyse met MAXQDA: geavanceerde codering

Open initiële codering resulteert vaak in lange lijsten met open codes. Nadat u de eerste gegevens in eerste instantie hebt gecodeerd, is het daarom noodzakelijk om de analyse in de volgende stap naar een abstracter niveau te tillen. De codes moeten worden onderzocht, geanalyseerd, samengevoegd en geabstraheerd om ze verder te ontwikkelen tot categorieën - de bouwstenen van latere theorie -. Charmaz (2014) noemt deze progressieve codering "gerichte codering", Strauss en Corbin (1990) spreken van „axiaal“ en „en selectief“ terwijl Glaser (1978) het „theoretisches Codering“. Ongeacht welke geaarde theoriestijl u volgt, MAXQDA biedt waardevolle ondersteuning om met de codes te blijven werken.

Organiseer codes

In hetvenster-„Codes“kun je de codes ordenen in bovenste en onderste codes, bijvoorbeeld om vergelijkbare aspecten en concepten samen te groeperen en om meer abstracte, analytische termen toe te voegen. Er kan niet alleen een laag subcodes worden gemaakt, maar ook subcodes van subcodes enz. De codes achter de cijfers geven aan hoeveel cijfers in de gegevens met deze code zijn gecodeerd.

Werken met open codes in de MAXQDA-venstercodes "

Creatieve codering: organiseer codes visueel op een desktop

Voor het visuele werk met de codes is er een aparte werkomgeving beschikbaar in MAXQDA: Creative Coding. Creatieve codering kun je zien als een groot bord waar je notitieblokken met codenamen kunt organiseren.

Zodra u Creative Coding bent gestart, wordt een apart venster geopend. Aan de linkerkant ziet u de huidige status van de "codebomen" in het venster Codes. Sleep codes in het lege gebied aan de rechterkant en zet ze neer en organiseer ze zoals op een speldenbord. U kunt code voor code gaan of meerdere codes tegelijk naar de oppervlakte slepen.

Creatieve codering: codes selecteren voor visuele organisatie

• Plaats vergelijkbare codes dicht bij elkaar.
• Voeg codes samen door de ene code met de muis op de andere te laten vallen ".
• Voeg meer abstracte termen in en voeg pijlen toe om relaties met subcodes te definiëren. Afhankelijk van de mate van abstractie en het belang voor de theorie, ontwikkelen zich categorieën.
• Wijs verschillende kleuren toe aan individuele codes en groepen codes om ze van elkaar te onderscheiden en vergelijkbare codes gemakkelijk herkenbaar te maken. De codekleuren worden op veel plaatsen in MAXQDA weergegeven en zijn een handig hulpmiddel voor analyse.

Creatieve codering: groeps-, structuur- en kleurcodes

Natuurlijk kunt u de nieuwe structuur toepassen op het venster "Codes" wanneer u Creative Coding verlaat. Alle nieuw ingevoegde codes worden aangevuld, samengevoegde codes worden gecombineerd, de codekleuren worden aangenomen en de hiërarchie wordt aangepast aan de pijlenset.

Trouwens, op het oppervlak van MAXQDA staat altijd "codes", zelfs als deze verder worden ontwikkeld in de zin van het verloop van de geaarde theorieanalyse naar categorieën.

Memo's - Het hart van geaarde theorieanalyse

Codering is ongetwijfeld een centraal onderdeel van geaarde theorieanalyse. Even belangrijk - en vaak onderschat - is het continu schrijven van memo's. Memo's begeleiden het hele onderzoeksproces en zijn het centrale hulpmiddel voor theorieontwikkeling.

Onderzoekers theoretiseren de gegevens door memo's te schrijven om de theoretische betekenis achter de codes en de logische relaties tussen de codes tijdens het coderingsproces uit te werken.(Glaser, 1998).

Laten we ons dus, terwijl we doorgaan met de volgende stappen van de analyse, eerst concentreren op dit belangrijke aspect.

Memo's zijn geschreven analytische protocollen die uw gedachten, ideeën en inzichten tijdens het onderzoeksproces documenteren. Ze dienen als gesprekken met zichzelf over de gegevens, zoals Charmaz (2014) het uitdrukt. In memo's noteer je eerste ideeën voor interpretatie, ontwikkel je codes verder in theoretische categorieën, documenteer beslissingen in het onderzoeksproces en werk je uiteindelijk je opkomende theorie uit.

Memo's in MAXQDA

Memo's in MAXQDA hebben een titel. Op deze manier kunt u opschrijven waar een memo over gaat, waardoor het gemakkelijker wordt om de memo's later te vinden en te bewerken. Handig: u kunt altijd zien wanneer een memo is gemaakt en wanneer deze voor het laatst is bewerkt.

Memo voor een code in MAXQDA

In MAXQDA kunt u memo's als een post-it-notitie toevoegen aan uw gegevens, codes, categorieën en gevallen. Voor geaarde theoriestudies zijn de volgende toepassingen van de verschillende memotypen geschikt:

• Memo's op een specifiek punt in de gegevens (memo's in documenten):: analytische gedachten, inzichten en interpretaties van specifieke tekstpassages of beeldsecties
• Memo's op een code (Code-Memos): analytische inzichten in codes, categorieën en concepten.
• Case / document memo's (document memo's):aanvullende informatie over individuele gevallen en enquêtesituaties; casusoverzichten; analytische bevindingen over een zaak.

Er zijn andere soorten memo's in MAXQDA,zoals gratis memo's, die niet zijn toegewezen aan een specifiek element en die u kunt gebruiken om aannames te weerspiegelen, na te denken over overkoepelende concepten en verschillende analytische memo's te integreren.

Op de MAXQDA-interface herken je memo's gemakkelijk aan hun symbolen, de kleine gele tonen. Een dubbelklik op het pictogram opent de memo en u kunt deze bewerken.

Memo's op de MAXQDA-interface, gesymboliseerd door gele kleverige notitiesymbolen

U kunt aan elke memo een van de twaalf verschillende symbolen toewijzen, bijvoorbeeld de "T" voor theoretische overwegingen en de "M" voor methodologische beslissingen. Een van de gekleurde symbolen kan worden gebruikt voor integratieve memo's, die alle informatie samenvatten tot een concept en een idee geven van hoe de belangrijkste concepten in elkaar zouden kunnen passen "(Corbin & Strauss, 2015). Het is dus gemakkelijk om verschillende inhoud van memo's te onderscheiden.

Memo-symbolen om verschillende memotypen te onderscheiden

Houd de memo's bij: de memomanager van MAXQDA

Om altijd alle memo's bij te houden, is er de memomanager in MAXQDA, die in het hoofdmenu kan worden geopend via het tabblad "Memo's". Klik bijvoorbeeld op Memo's >codememo's, om alle memo's te bekijken die u voor codes hebt geschreven. In de memomanager kun je memo's lezen, bewerken, filteren, assembleren in sets en exporteren.

Memo manager: Bekijk en bewerk geselecteerde of alle memo's van een project

De memomanager maakt het gemakkelijker dan ooit om je analytische gedachten bij te houden en ze systematisch verder te ontwikkelen - een centrale voorwaarde voor theorieontwikkeling in geaarde theorie.

Stap 3 van de geaarde theorieanalyse met MAXQDA: visualisatie van de theorie

Terug naar onze stappen: naarmate de codering vordert, kristalliseren belangrijke categorieën en theoretische relaties tussen deze categorieën. De eerste bouwstenen voor objectgerelateerde theorie krijgen vorm. Als dit nog niet het geval is: geen probleem - de codering kan verder worden verdiept en u kunt nog meer gegevens verzamelen.

Zelfs als er alleen initiële ideeën zijn voor correlaties, is het visualiseren van de huidige status in een conceptkaart een goed begin voor het ontwikkelen van de theorie, omdat visualiseren het denken over referenties en relevante voorwaarden bevordert. Visualisaties helpen u ook hiaten in de opkomende theorie te identificeren. Deze kunnen vervolgens worden gesloten door verdere gegevens te verzamelen in de zin van een theoretische steekproef.

Diagrammen zijn visuele hulpmiddelen die relaties tussen analytische concepten tonen..Corbin & Strauss (2015)

Voor het maken van conceptkaarten is er de MAXMaps-werkomgeving Daar kunt u een nieuwe conceptkaart maken en vervolgens alle elementen van uw project naar de oppervlakte slepen. Op een kaart kunt u bijvoorbeeld individuele categorieën en gecodeerde tekstpassages uit de originele gegevens en memo's invoegen met analytische opmerkingen. Met lijnen en pijlen kun je relaties tussen de elementen duidelijk maken en deze kunnen ook willekeurig worden beschreven, bijvoorbeeld met is een vorm van ", is onderdeel van" of is het resultaat van ". Natuurlijk kunt u ook vrije tekstvelden en cirkels, rechthoeken en andere vormen in de kaart invoegen.

Maak conceptkaarten voor de ontwikkeling van theorie

Modelsjablonen voor geaarde theoriediagrammen

MAXQDA biedt tal van van modelsjablonen in MAXMaps waarmee u automatisch belangrijke componenten van uw project in een nieuwe kaart kunt importeren. Er zijn zowel case-based als code / categorie-gebaseerde sjablonen. Voor analyses in de stijl van geaarde theorie is het code-theorie model geschikt. Het toont een categorie en de bijbehorende subcategorieën, evenals gerelateerde memo's met opmerkingen:

Code theorie model - gemaakt via sjabloon in MAXMaps en vervolgens aangepast

Stap 4 van de geaarde theorieanalyse met MAXQDA: theoretische integratie en scripting

De ontwikkeling van een op gegevens gebaseerde theorie is een cyclisch proces. De activiteiten die in de vorige stappen zijn beschreven - coderen, categorie maken, visualisatie en memo schrijven - worden herhaald. Verdere gegevens worden op deze manier geanalyseerd en, indien nodig, worden nieuwe gegevens verzameld en geanalyseerd in de zin van theoretische bemonstering. De nieuwe bevindingen zijn geïntegreerd in de opkomende theorie totdat een theoretische verzadiging is bereikt.

Dan komt de grote uitdaging van theoretische integratie. Zoals Corbin en Strauss (2015) opmerken, is integratie waarschijnlijk de grootste uitdaging in het analyseproces, omdat het vereist dat alle memo's worden herzien en gesorteerd om aanwijzingen te vinden over hoe de categorieën zich tot elkaar verhouden. “

Zelfs met deze complexe taak kan MAXQDA u ondersteunen met verschillende tools.

De memomanager als integratiehulp

Uw theoretische memo's zijn de sleutel tot integratie. In de hierboven gepresenteerde memomanager kun je alle theoretische memo's samenstellen, filteren op concepten en ze systematisch combineren tot een coherente theorie. Hiervoor kunt u verder integrerende memo's maken of uw bevindingen rechtstreeks naar uw onderzoeksrapport kopiëren als basis voor het schrijven van de theorie. Uiteraard kunt u ook elke selectie memo's exporteren als tekstbestand

QTT: de werkruimte voor uw theorieontwikkeling

Daarnaast is de innovatieve QTT-werkomgeving (Vragen - Thema's - Theorieën) de perfecte plek in MAXQDA voor het integreren van uw bevindingen. Hier breng je alle belangrijke elementen van je analyse samen:

• Onderzoeksvragen als uitgangspunt
• Centrale codes en categorieën
• Belangrijke memo's
• Sleutelcitaten
• visualisaties
• Theoretische inzichten

De QTT-werkomgeving van MAXQDA

Voor elk element dat u in QTT invoegt, kunt u uw analytische inzichten vastleggen, die automatisch worden samengevoegd tot een sectie "Integratie van inzichten". De QTT-werkomgeving fungeert dus als een brug tussen uw analyse en het onderzoeksrapport. De inzichten, visualisaties en citaten die daar zijn verzameld, vormen een ideale basis om je geaarde theorie te schrijven.

AI-ondersteuning voor uw geaarde theorieanalyse in MAXQDA

De integratie van kunstmatige intelligentie in kwalitatieve data-analyse opent nieuwe mogelijkheden voor gefundeerde theoriestudies. De AI Assist add-on voor MAXQDA kan u ondersteunen in verschillende fasen van uw analyse - niet als vervanging voor uw interpretatieve werk, maar als een complementair hulpmiddel om de theoretische gevoeligheid en gegevensverkenning te vergroten.

In stap 1 hebben we al uiteengezet hoe u open codersuggesties kunt krijgen, maar er zijn nog veel meer AI-functies in MAXQDA om uw gefundeerde theorieproject te ondersteunen:

• Leg uit: gebruik onbekende termen of jargon in de gegevens om open codering beter te interpreteren.
• Samenvat teksten:: krijg een eerste overzicht van individuele teksten om relevante passages voor open codering te identificeren.
• Vat gecodeerde tekstpassages samen: analyseer de eigenschappen en afmetingen van opkomende categorieën door gecodeerde tekstpassages uit alle of geselecteerde gevallen samen te vatten.
• Chat over een tekst: identificeer patronen en onderwerpen in individuele interviews die u mogelijk hebt gemist om uw theoretische gevoeligheid te vergroten.
• Chat over gecodeerde tekstpassages: Analyseer verschillen en overeenkomsten tussen gevallen en tussen incidenten in de zin van een constante vergelijking, typisch voor de Grounded Theory.

Meer informatie over AI Assist

Belangrijk: de door AI ondersteunde functies vervangen uw interpretatieve werk niet, maar moedigen reflectie aan en helpen u nieuwe perspectieven op uw gegevens te ontwikkelen.

We wensen u veel succes voor de implementatie van uw studie volgens de basistheoriemethode met MAXQDA.

Literatuur

Charmaz, K. (2006). Constructing grounded theory. SAGE.

Charmaz, K. (2014). Constructing grounded theory (2. Aufl.). SAGE.

Clarke, A. E. (2005). Situational analysis: Grounded theory after the postmodern turn. SAGE.

Corbin, J. M., & Strauss, A. L. (2015). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (4. Aufl.). SAGE.

Glaser, B. (1998). Doing grounded theory: Issues and discussions. Sociology Press.

Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory. Sociology Press.

Glaser, B. G., & Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory. Aldine.

Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. SAGE.

Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (2. Aufl.). SAGE.

Meer bronnen voor uw geaarde theorieanalyse met MAXQDA

Gratis MAXQDA persgids

De gedetailleerde gids van Rädiker (2023) biedt:

• Gedetailleerde instructies
• rijke visuele voorbeelden
• Diepgaande methodologische opmerkingen, bijvoorbeeld over de implementatie van het coderingsparadigma (Strauss / Corbin) en de coderende families (Glaser)

Download gratis gids

Compact overzicht

Onze hand-out vat de belangrijkste kenmerken van MAXQDA samen voor gefundeerde theoriestudies

Download gratis hand-out